Ο Τομέας Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής του Κινήματος Δημοκρατίας στην πρώτη ανοιχτή συζήτηση για τη Ναυτιλία και τη Νησιωτική Πολιτική, που έγινε με επιτυχία στις 29 Μαρτίου 2025 στον Πειραιά στην αίθουσα του Πειραϊκού Συνδέσμου, άνοιξε τη συζήτηση για τα θέματα της Ναυτιλίας και της Νησιωτικής Πολιτικής.
Η χώρα μας είναι η μοναδική πολυνησιακή χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και επί πλέον τα περισσότερα ελληνικά νησιά βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορά της και γι’ αυτό είναι περιοχές ιδιαίτερα ευάλωτες στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρώπη, από τους πολέμους στην ευρύτερη περιοχή, από τις μεταναστευτικές ροές και την κλιματική αλλαγή.
Στα πλαίσια λοιπόν αυτά, στον Τομέα Ν.κ.Ν.Π., ανοίγουμε διάλογο και ταυτόχρονα επεξεργαζόμαστε τη νησιωτική μας πολιτική.
Ως Τομέας του Κινήματος Δημοκρατίας στη νησιωτική πολιτική, στοχεύουμε να καταστεί το «Νησιωτικό Ισοδύναμο άξονας πολύπλευρης ανάπτυξης της νησιωτικής χώρας, ώστε οι νησιώτες να απολαμβάνουν τα δημόσια αγαθά ως ισότιμοι πολίτες της χώρας. Επεξεργαζόμαστε και συζητάμε προτάσεις σε όλους τους τομείς.
Στον Πολιτισμό
• Δίνουμε έμφαση στην προστασία των μνημείων, των αρχαιολογικών χώρων, της πνευματικής δημιουργίας, ως δημόσιων αγαθών και είμαστε αντίθετοι στην πολιτική ιδιωτικοποίησης των μουσείων, των αρχαιολογικών χώρων, ακόμη και των ανασκαφών, που προωθεί η κυβέρνηση.
• Προωθούμε τη διοικητική αποκέντρωση και στελέχωση των αρχαιολογικών και διοικητικών υπηρεσιών του ΥΠΠΟ στις πρωτεύουσες των νησιωτικών νομών, εκεί που δεν υπάρχουν, όπως στις Κυκλάδες και τη θέσπιση «δημοτικής αρχαιολογικής υπηρεσίας» στους νησιωτικούς δήμους, η οποία θα λειτουργεί σε συνεργασία και υπό την εποπτεία της αντίστοιχης υπηρεσίας του ΥΠΠΟ.
Στην Παιδεία
• Η Εκπαίδευση πρέπει να καταστεί ταυτοτικό στοιχείο της νησιωτικότητας με πυλώνα το «Νησιωτικό Ισοδύναμο». Η λειτουργία των σχολικών μονάδων προσχολικής αγωγής, Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης, πρέπει στα νησιά να προσδιορίζεται, με στόχο κανένα νησιωτόπουλο να μη στερείται το δημόσιο αγαθό της παιδείας στον τόπο μόνιμης κατοικίας του.
• Ειδική μέριμνα, διοικητική, οικονομική, στεγαστική, για τους εκπαιδευτικούς, ώστε να επιλέγουν τα νησιά και να επιδιώκουν την παραμονή τους σε αυτά.
• Επέκταση του θεσμού των δυσπρόσιτων σχολείων και στα νησιά με μεγάλη τουριστική ανάπτυξη.
• Φορολογικά κίνητρα σε εκπαιδευτικούς σε νησιά μέχρι 3.000 κατοίκους,
• Διασύνδεση και συνεργασία -«εκπαιδευτική υιοθεσία»- των σχολείων των μικρών νησιών με αντίστοιχα γειτονικών νησιών – «κόμβων», με στόχο την ανταλλαγή επισκέψεων, κοινά μαθήματα διδασκαλίας (ζωντανά και διαδικτυακά), κοινές εκπαιδευτικές δράσεις κ.ά. για την αναβάθμιση της λειτουργίας των μικρών σχολείων και την κοινωνικοποίηση των μαθητών τους.
Στην Υγεία
Ένα σύγχρονο Εθνικό σύστημα Υγείας πρέπει να περιλαμβάνει ειδικό σχεδιασμό για τα νησιά, ένα «Νησιωτικό ΕΣΥ», όπως:
• Ίδρυση ανεξάρτητης ΔΥΠΕ Αιγαίου.
• Αναβάθμιση δομών Α/θμιας υγείας σε όλα τα νησιά
• Ένα Πολυδύναμο Περιφερειακό Ιατρείο (ΠΠΙ) ανά δήμο-νησί χωρίς μονοπρόσωπες ειδικότητες.
• Αναβάθμιση και ίδρυση δομών Β/μιας φροντίδας υγείας (Κ. Υγείας- Νοσοκομείο) σε όλα τα μεγάλα νησιά με προτεραιότητα τα νησιά ναυαρχίδες του τουρισμού.
• Ίδρυση βάσης αεροδιακομιδών του ΕΚΑΒ σε νησιά κόμβους.
Διοικητική Αποκέντρωση – Τοπική αυτοδιοίκηση.
Η Διοικητική αποκέντρωση στη νησιωτική χώρα αποτελεί ζωτικό στοιχείο στην καθημερινότητα και την εξυπηρέτηση των νησιωτών. Στον μεγαλύτερο αριθμό νησιών, το ρόλο της διοίκησης επιτελεί η τοπική αυτοδιοίκηση, της οποίας ο ρόλος καθίσταται κομβικός.
• Η επανεξέταση του νόμου «Καλλικράτης» είναι ζωτικής σημασίας για πολλά νησιά.
• Η μεταφορά αρμοδιοτήτων τοπικού ενδιαφέροντος στους νησιωτικούς Δήμους, παράλληλα με τους αντίστοιχους πόρους, είναι επιβεβλημένη.
• Η Πολιτική Προστασία είναι ανύπαρκτη ουσιαστικά στα νησιά, εκτός από την μόνιμα υποστελεχωμένη Πυροσβεστική.
Κοινωνικές υπηρεσίες
• Η Δημιουργία δομών Κοινωνικών υπηρεσιών, που είναι ανύπαρκτες ουσιαστικά ακόμη και στις πρωτεύουσες των νησιωτικών νομών, όπως συμβουλευτικά γραφεία, δομές για την υποστήριξη ευπαθών ομάδων, θυμάτων έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας, κακοποιημένων γυναικών, ηλικιωμένων, χρόνια πασχόντων.
Υποδομές
Ειδική μέριμνα από την Πολιτεία για τις βασικές υποδομές των νησιών, λιμάνια, αεροδρόμια, ύδρευση, αποχέτευση, απορρίμματα των οικισμών κ.ά., εξ αιτίας της υπέρβασης από την φέρουσα δυναμικότητα ταχύτατους ρυθμούς εξαντλούν την αντοχή και τη δυναμικότητά τους από την υπέρβαση της φέρουσας δυναμικότητας των νησιών.
Περιβάλλον
Η Προστασία του νησιωτικού φυσικού περιβάλλοντος αποτελεί για το Κίνημα Δημοκρατίας έργο άμεσης προτεραιότητα.
Απαιτείται σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο και κατάλληλες δομές σε όλα τα νησιά, για την αποτελεσματική προστασία του ιδιαιτέρου κάλλους νησιωτικού φυσικού περιβάλλοντος. Μια αμμοθίνα για να δημιουργηθεί, απαιτούνται εκατοντάδες χρόνια, αλλά αρκούν μερικά λεπτά της ώρας για να ισοπεδωθεί.
Το φυσικό περιβάλλον των νησιών αποτελεί τη μεγαλύτερη και πολυτιμότερη πηγή ζωής και πλούτου γι’ αυτά. Για την προστασία και την ισόρροπη αξιοποίησή των. η αναπτυξιακή και τουριστική πολιτική πρέπει να επανεξεταστεί εκ βάθρων.
Αγροτοκτηνοτροφικός τομέας
Ο πρωτογενής τομέας, δυναμικός και ποιοτικός στα νησιά, απειλείται με εξαφάνιση, λόγω του υψηλού κόστους των γεωργικών εφοδίων, της ενέργειας, των καυσίμων, της έλλειψης εργατικών χεριών και της κλιματικής αλλαγής.
Η οικοπεδοποίηση του φυσικού περιβάλλοντος, που παρατηρείται σε πολλά νησιά, συρρικνώνει δραματικά την καλλιεργήσιμη αγροτική γη.
Επιβάλλεται η θεσμοθέτηση ειδικών μέτρων για τη στήριξη του «επιχειρείν» στον πρωτογενή τομέα, η προώθηση των ΠΟΠ προϊόντων, πολιτικές προσέλκυσης εργατικών χεριών σε όλους τους παραγωγικούς τομείς (αγροτοκτηνοτροφικό, οικοδομικό, τουριστικό).
Στέγη
Το πρόβλημα της στέγης είναι οξύτατο στα νησιά, για τους δημόσιους λειτουργούς, τους εργαζόμενους γενικότερα, αλλά και τους ίδιους τους νησιώτες.
Ενδεικτικές προτάσεις άμεσης αντιμετώπισης: του στεγαστικού:
• Ενοικίαση από την Πολιτεία, την Περιφέρεια και τους Δήμους, κατοικιών, για εκπαιδευτικούς και υγειονομικούς, δωρεάν, είτε με μικρό ενοίκιο.
• Κατασκευή συγκροτημάτων κατοικιών για τη στέγαση των δημοσίων λειτουργών.
• Θέσπιση κινήτρων, όπως φορολογικές απαλλαγές για τα ακίνητα που διατίθενται προς ενοικίαση σε υπαλλήλους
• Κατασκευή φοιτητικών εστιών στα νησιά που είναι έδρα Πανεπιστημιακών Σχολών.
Τουρισμός
Ο τουρισμός αποτελεί τη σημαντικότερη πηγή πλούτου για τα νησιά και τη χώρα και πρέπει να λειτουργεί ως μοχλός ανάπτυξης της εγχώριας παραγωγής και όχι ως απειλή εξαφάνισής της.
Η μετεξέλιξη του τουρισμού σε μονοκαλλιέργεια υπονομεύει τη βιωσιμότητα της ανάπτυξης στα νησιά.
Στην κατεύθυνση αυτή πρέπει να επεξεργαστούμε την πολιτική μας.
Στόχοι:
• Η ποιοτική ανάπτυξη των παρεχόμενων υπηρεσιών, πρέπει να στοχεύει σε πολιτικές συμβατές με το φυσικό περιβάλλον, με τον πρωτογενή τομέα, με τον πολιτισμό και με τη φέρουσα ικανότητα κάθε νησιού.
• Η ανάπτυξη όλων των μορφών τουρισμού, όπως ο περιπατητικός, ο θρησκευτικός, ο Ιστορικός-πολιτιστικός, ο γαστρονομικός, ο καταδυτικός, συμβάλλουν δημιουργικά στη βιώσιμη ανάπτυξη των νησιών, στην διεύρυνση και επέκταση της τουριστικής σεζόν. Αντίθετα ο υπερτουρισμός, υπαρκτό φαινόμενο, με ορατές τις επιπτώσεις του, οδηγεί στην υποβάθμιση, ποσοτική και ποιοτική, μέχρι και την εξάντληση του φυσικού πλούτου.